چکیده:
سفال یکی از مهمترین دادههای باستانشناختی است که به وفور در محوطههای پیش از تاریخ یافت میشود.برخی از پژوهشگران در مواردی تغییرات کمی و کیفی سفال و همچنین وجود بعضی گونههای جدید را به عنوان یکی از دادهها در تفسیر تغییرات فرهنگی و در اثبات جایگزینی و یا حضور یک قوم فرهنگ یا تمدن بکار میبرند.این محققین وجود برخی گونههای سفالی مانند کاسههای لبه واریخته را دلیلی بر نفوذ و یا حضور تمدن اوروکی در فلات ایران میدانند.در حقیقت استدلال این گروه بر این فرض استوار است که شهرهای اوروکی در اواخر هزاره چهارم به علت گسترش فراوان و فقدان کانیها و سنگهای گرانبها و نیمه قیمتی در منطقه مجبور به اعزام تجار و تشکیل پایگاههایی در مناطق اطراف شدهاند.در این مقاله با بررسی موردی اریسمان به عنوان یکی از بزرگترین محوطههای فلزکاری ایران در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد که به تمرکز معادن مس در خاورمیانه نیز نزدیک است و در آن گونههای سفالی مورد نظر یافت میشود و با توجه به مشابهتهای سفالی در فلات مرکزی به بررسی سیستم جهانی اوروک یعنی احتمال وجود پایگاههای اوروکی در فلات مرکزی پرداخته شده و درستی و نادرستی آن طبق مدارک باستانشناختی موجود مورد سنجش قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله با بررسی موردی اریسمان به عنوان یکی از بزرگترین محوطههای فلزکاری ایران در هزاره چهارم و سوم پیش از میلاد که به تمرکز معادن مس در خاورمیانه نیز نزدیک است و در آن گونههای سفالی مورد نظر یافت میشود و با توجه به مشابهتهای سفالی در فلات مرکزی به بررسی سیستم جهانی اوروک یعنی احتمال وجود پایگاههای اوروکی در فلات مرکزی پرداخته شده و درستی و نادرستی آن طبق مدارک باستانشناختی موجود مورد سنجش قرار گرفته است.
گیل اشتاین تغییرات دیده شده در مدارک فرهنگی را الزاما به عنوان احتمال وجود مستعمرات اوروکی نمیداند بلکه احتمالات دیگری مانند تبادلات کالا،همچشمی و رقابت توسط فرهنگ محلی،تبادل فرهنگی،امتزاج فرهنگی،تطور نژادی و در موارد نادری جایگزینی مواد اوروکی با فرهنگ محلی را مطرح میسازد و سرانجام میپذیرد گسترش سبکهای اوروکی به معنای تسلط اجتماعی و سیاسی اوروک نیست(گیل اشتاین 3002: منتشر نشده) سرزمین میانرودان در دوره اوروک به عنوان یکی از بزرگترین و مهمترین بازارهای مصرفی اشیاء تزئینی و بدان مواد اولیه بوده و آنها را از مسیرهای دوردست وارد میکرده است.
در شش فصل کاوش 41 اندازه سفال لبه واریخته بدست آمده که بین 3%تا 1/8 لیتر گنجایش دارند بنابراین طبق نظر بیل ظروف جیره بندی و یا مزد نیستند(بیل 8791:103) این نظر بیل(همان:503)که هیچ ارتباط مستقیمی بین کاسههای لبه واریخته و فعالیتهای فلزکاری بدستنیامده و این مسئله به عملکرد آنها در اوروک باز میگردد،با یافتههای اریسمان مورد تهدید جدی واقع میگردد و احتمال عملکردهای متفاوت در فلات ایران را مطرح میسازد."