چکیده:
در این مقاله می خوانیم که آرمان شهر تنها ذهن فیلسوفان و به ویژه فلیسوفان سیاست را به خود مشغول نداشته بلکه از دانشمندان تجربی تا هنرمندان را هم به تفکر واداشته است. اما برداشت دینی از مفهوم آرمان شهر و عناصر و مولفه های آن و شرایط تحقق آن و الگوهای ذهنی و عینی آن رنگ و بویی خاص به این موضوع می بخشد. مهم ترین عنصر و مولفه ی بنیادین صورت بخش آرمان شهر دینی، از نگاه نگارنده، فرهنگ دینی است، که هم اولویت دارد و هم اولیت.
لذا چند بررسی در دستور کار قرار دارد. یکی این که «فرهنگ دینی، که اصلی ترین مولفه ی شکل دهنده ی آرمان شهر دینی است و راه های الگوپذیری از آن چیست؟»، و مهم تر از آن «نحوه ی سلوک و رویارویی انسان عصر حاضر با فرهنگ دینی چگونه باید باشد؟».
نویسنده، پاسخ سوالات اصلی خود را با رجوع به حاملان راستین رسالت و هادیان متعالی بشریت، یعنی اهل¬بیت عصمت و طهارت(ع) یافتنی می داند. فرهنگ اهل بیت(ع) زیربنایی دارد و روبنایی. تا زیربنای فرهنگ اهل بیت(ع) در دو ساحت عقیده و عمل انسان مسلمان معاصر نهادینه نشود، نوبت به روبنا نمی رسد و هر تلاش روبنایی در ترویج این فرهنگ ناب دچار کاستی خواهد بود.
نگارنده معتقد است زیربنای فرهنگ اهل بیت(ع) ارتباطی در چهار ساحت دارد؛ رابطه ی انسان با خدا، رابطه ی انسان با خود، رابطه ی انسان با انسان های دیگر و رابطه ی انسان با طبیعت و جهان پیرامون خود.
همچنین نویسنده متذکر است که در نگاه آرمانی باید مراقب سقوط در
ورطه ی ایده آلیسم و ذهن گرایی بود. آرمان شهر دینی یک ایده ی واقع گرایانه است و هرگونه ذهن گرایی و ایده آل سازی افراطی آسیبی است که مانع تحقق آن می شود.
خلاصه ماشینی:
"نسبت آرمانی شهر دینی با سنت چیست؛ نسبتاش با مدرنیته کدام است؟آرمان گرایی دینی در نزاع سنت و تجدد چه اقتضائاتی دارد و نسبت و موضع آرمان گرایی دینی با خرافه گرایی و تحجر چیست؟ فرهنگ دینی بنیادیترنی مؤلفهی آرمان شهر دینی برای فهم آرمان و غایت حیات اجتماعی در فرهنگ متعالی اهل بیت علیهم السلام باید به دو ساحت عقیده و عمل،توأمان،توجه نمود.
دربارهی این که رابطهی سنت،مدرنیته و آرمان شهر دینی چیست و آیا این مقولات با یکدیگر قابل تلفیق هستند یا خیر باید گفت سنت به معنای مثبت آن با وجه پرسشگری فرهنگ مدرنیته ناسازگاری ندارد،بلکه در وجه پاسخ گویی با آن در چالش است و انسان شیعهی معاصر در فرهنگ اهل بیت علیهم السلام،در پارادایم سنت به معنای مثبت آن قرار دارد و با تحجرگرایی هیچ ملائمتی ندارد.
آیا ایدهی آرمان گرایی در فرهنگ دینی مبتنی بر تعالیم و آموزههای نورانی اهل بیت علیهم السلام آن نحوه از تفکر است که به انسان این نوید را میدهد که جامعهای خالی از شرور برای او تحقق بخشد؟در این جا توضیحی دربارهی ماهیت شرور ضروری به نظر میرسد.
نتیجهگیری برایند تمام مباحث مطروحه در این جستار این است که مبنا و مؤلفهی اصلی آرمان شهر دینی فرهنگ دینی است،که بر اساس آموزهها و تعالیم الهام بخش مکتب اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام شکل میگیرد و این فرهنگ در بستر سه عنصر معرفت،مهارت و بصیرت نسبت به آموزههای این هادیان راستین بشریت و پیروان و تربیت شدگان مکتب ایشان در طول تاریخ اسلام رشد و نمو مییابد."