چکیده:
اصل مصلحت اصل زیربنایی فقه اسلامی و دربردارندة روح مشترک تمام احکام است. امام خمینی به صراحت مصلحت را مبنای صدور احکام حکومتی میدانست تا بدانجا که جهت رعایت این اصل کلیدی در قانونگذاری، به دستور ایشان، مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1367 تشکیل شد. با این توصیف، تبیین این اصل و جایگاه آن به لحاظ محوریت و دخالت آن در تشریع و استنباط احکام از منابع و تقنین در نظام قانونگذاری، خاصه در ساحت خانواده ضروری است.
پژوهش حاضر بر آن است تا پس از تبیین اصل مصلحت به عنوان ابَراصل حاکم بر نظام قانونگذاری اسلامی، و تأمل بر اندیشههای امام خمینی، جایگاه این اصل را در نظام قانونگذاری اسلامی ترسیم نموده، در نهایت به تبیین محوریت این اصل در نظام خانواده و تأکید بر تقدم مصلحت جمعی بپردازد در این پژوهش بیان شده که علیرغم مبانی فقه شیعه و تأکید امام خمینی بر رعایت مصالح جمعی در تقنین و لحاظ اصل مصلحت حفظ نظام، اشاره قانونگذار در مواردی به رعایت مصلحت در مباحث حقوق خانواده، در واقع لحاظ مصلحت جمعی نبوده است و صرفاً مصلحت موردی را در نظر داشته است؛ بنابراین ضروری است قانونگذار در جهت تأمین مصالح و حفظ نظام خانواده (مهمترین بنیاد جامعه)، این اصل را با رعایت ضوابط یاد شده بر فروعات مسائل خانواده تطبیق نموده و به تدوین و اصلاح قوانین اقدام نماید.
خلاصه ماشینی:
اصل مصلحت در نظام قانونگذاری اسلامی و تطبیق آن در (س ) حقوق خانواده با رویکردی به اندیشه های امام خمینی 1 طوبی شاکری گلپایگانی 2 مهدیه محمدتقی زاده اصـل مصـلحت اصـل زیربنـایی فقـه اسـلامی و دربردارنـدة روح مشترک تمام احکام است .
پژوهش حاضر بر آن است تا پس از تبیین اصل مصلحت بـه عنـوان ابراصـل حاکم بر نظـام قانونگـذاری اسـلامی، و تأمـل بـر اندیشـه هـای امـام خمینـی، جایگاه این اصل را در نظام قانونگذاری اسلامی ترسیم نموده ، در نهایـت بـه تبیین محوریت این اصل در نظام خانواده و تأکید بر تقـدم مصـلحت جمعـی بپردازد در این پژوهش بیان شده که علیرغم مبانی فقه شـیعه و تأکیـد امـام خمینی بر رعایت مصالح جمعی در تقنین و لحاظ اصل مصلحت حفظ نظام ، اشاره قانونگذار در مواردی به رعایت مصلحت در مباحث حقـوق خـانواده ، در واقع لحاظ مصلحت جمعی نبوده اسـت و صـرف مصـلحت مـوردی را در نظر داشته است ؛ بنابراین ضروری است قانونگذار در جهت تـأمین مصـالح و چکیـده : حفظ نظام خانواده (مهم ترین بنیاد جامعه )، این اصل را با رعایت ضوابط یـاد شده بر فروعات مسائل خانواده تطبیق نمـوده و بـه تـدوین و اصـلاح قـوانین اقدام نماید.
تبیین جایگاه اصل مصلحت در نظام قانونگذاری اسلامی اصول و روش شناسی فقه ، هم زمان با لفظ مداری و تأکید بر قواعد دلالت ، نیازمند تأمل در منطقه فراغ و حوزة عدم نص ، تحلیل متون تأویل پذیر، رفـع تعارضـات ثابـت و متغیـر و تبیـین اهـداف و مقاصد شرعی است ؛ این امر مستلزم طرح تئوریهای کلان در سیاست ، حقوق ، اخـلاق و خـانواده است (شاکری گلپایگانی ١٣٨٣: ٧).