چکیده:
پارک ها به عنوان عمده ترین فضای سبز شهری نقش بسیار مهمی در زندگی اجتماعی و مراودات فرهنگی شهرنشینان دارند. این نوشتار در پی چگونگی راه یابی این فضا در ساختار شهرهای کشور و نسبت آن با باغ، که مفهومی شناخته شده و عمیق در فرهنگ ایرانی است، می باشد. بدین منظور تحولاتی که از ورود واژه پارک و اطلاق آن به برخی از باغ های دوره ناصری آغاز، و به پیدایش اولین نمود های امروزی آن منتهی گشته، مورد بررسی قرار می گیرد. شهر تهران با توجه به داشتن محوریت در تحولات این دوره، بستر مکانی این پژوهش است. در روند بررسی ها مشخص می گردد که بوستان های شهری امروز ما زاییده تحولاتی در عرصه زندگی اجتماعی و شیوه های باغ سازی است که همگام با سایر جنبه های معماری و شهرسازی از دوره قاجار آغاز شده، لیکن در مراحل آغازین به دلیل عدم نیاز ساختاری، وجود چنین فضاهایی تنها جنبه صوری و تجدد گرایی داشته است. لذا محصولات عمده آن با نیم قرن تاخیر پا به عرصه شهر های ما گذاشته و عمده ترین دغدغه های حاکم بر طراحی آنها ناشی از تحولات عرصه معماری و منظرسازی در مغرب زمین بوده است.
خلاصه ماشینی:
"در روند بررسی ها مشخص می گردد که بوستان های شهری امروز ما زاییده تحولاتی در عرصه زندگی اجتماعی و شیوه های باغ سازی است که همگام با سایر جنبه های معماری و شهرسازی از دوره قاجار آغاز شده، لیکن در مراحل آغازین به دلیل عدم نیاز ساختاری، وجود چنین فضاهایی تنها جنبه صوری و تجدد گرایی داشته است.
برای شناخت بهتر از بستر مکانی و زمانی روند گذار، این توضیح در تفاوت باغ و پارک افزوده می گردد که"پارک اصولا نوعی فضای سبز است که در فرهنگ ما و فرهنگ های دیگر به عنوان فضایی که نیازهای فراغتی، تفریحی و حتی فرهنگی مردم را تامین می کند، شناخته شده است.
اولین فضاهای سبز عمومی که به شکل پارک امروزی بسیار نزدیک است، باغ های ملی بودند که در دوره پهلوی اول در برخی از شهرهای ایران تاسیس شدند و اولین فضای سبز عمومی به شکل امروزی آن، پارک شهر تهران است که به جای محله قدیمی سنکلج طراحی و ساخته شد.
از سوی دیگر بافت شهری تهران و سایر شهر های ایران در این دوره مطابق با الگو های سنتی ایرانی بوده و بر همین اساس بواسطه وجود حیاط های باغچه دار بزرگ و باغ های درون شهری، نیاز به ایجاد فضای سبز جمعی، آن گونه که در اروپا وجود داشت، به چشم نمی خورد.
نتیجه گیری از روند تحولات یاد شده می توان اینگونه نتیجه گرفت که بوستان های شهری امروز ما زاییده تحولاتی در عرصه زندگی اجتماعی و شیوه های باغ سازی است که همگام با سایر جنبه های معماری و شهرسازی از دوره قاجار آغاز شده، لیکن محصولات عمده آن با نیم قرن تاخیر پا به عرصه شهر های ما گذاشته است."