چکیده:
ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎی ﻫﻨﺮی ﻣـﺮدمﭘـﺴﻨﺪ ﺟﺪﻳـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﻳـﮋه از ﻧﻈـﺮ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺧﺮدهﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ، ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻋﺘﺮاض ﺟﻮاﻧﺎن و ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑـﺰرگ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ راﻫﻲ ﺑﺮای ﺑﻴﺎن ﻋﻘﺎﻳـﺪ و دﻳـﺪﮔﺎهﻫـﺎی ﮔـﺮوهﻫـﺎی ﺳﻴﺎﺳـﻲ ﺑـﻪ ﺣﺎﺷﻴﻪ راﻧﺪه ﺷﺪه ﻳﺎ ﻣﺤﺮوم ﻛﻪ از اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت رﺳﻤﻲ )ﭘﺮوﭘﺎﮔﺎﻧﺪا( ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻴـﺴﺘﻨﺪ، ﻧﻴـﺰ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد. ﺟﻮاﻧﺎن ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﺪد ﻧﻤﺎدﮔﺮاﻳﻲ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ وﺟﻬـﻲ رﻣﺰﮔﻮﻧـﻪ ﺑـﻪ ﺑﻴـﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ، و ﻫﻢ ﺑﺪان وﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮد را از ﻓﺮﻫﻨﮓ رﺳﻤﻲ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ و ﺑﻪ اﻳـﻦ ﻃﺮﻳـﻖ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ وﺟﻬﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ. ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻲ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺪﺗﻲ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﺮای ﺑﻴﺎن دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎی ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﭘﻴﻮﻧﺪی ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻴﺎن آن و دﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻲ - ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ- در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ )ﺗﻬﺮان، ﻛﺮج، ﻣـﺸﻬﺪ، ﺷـﻴﺮاز( وﺟـﻮد دارد. اﮔﺮﭼﻪ ﻫﻢ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻫﻢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ در ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﭼـﺸﻢ ﻣـﻲ ﺧـﻮرد، اﻧﺘﻘـﺎد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ وﺟﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪهﺷﺪه در ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺷـﻬﺮی اﺳـﺖ. ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل، ﻫﻨـﻮز ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺟﺪی درﺑﺎرة وﺟﻮه ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺧﺘﻲ، ﺑـﻪ وﻳـﮋه از ﻣﻨﻈـﺮ ﺟﺎﻣﻌـﻪﺷﻨﺎﺳـﻲ ﻫﻨـﺮ، درﺑـﺎرة ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻳﺮاﻧﻲ ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻼﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﺮای ﻃﺮح اﻳﺪهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮای ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه از ﻣﻨﻈﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﻨﺮ. در اﻳـﻦ ﻣﻘﺎﻟـﻪ از روش ﻧـﺸﺎﻧﻪ ﺷﻨﺎﺳـﻲ ﺑـﺮای ﺷـﻨﺎﺧﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ آﺛﺎر ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻳﺮاﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻳﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻧﻈﻴـﺮ ﻣﻮﺳـﻴﻘﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ، ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻴﺎن ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑـﻪ ﺑﺨـﺸﻲ از ﺟﻮاﻧـﺎن اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﺤـﺖ ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻓﺮﻫﻨﮓ »ﺟﻮاﻧﺎن ﺟﻬﺎﻧﻲ« ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ و در آﻧﻬﺎ ﻧـﺸﺎﻧﻪﻫـﺎی ﺑـﺴﻴﺎری از اﻋﺘـﺮاض ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد. اﮔﺮﭼﻪ، ﻫﻨﻮز ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎی ﻗـﺎﻃﻌﻲ درﺑـﺎرة راﺑﻄـﺔ ﻃﺒﻘـﻪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ، ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘـﻲ در ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﭘﺴﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻫﻨﺮ اﻋﺘﺮاض * ﻣﺴﻌﻮد ﻛﻮﺛﺮی ﭼﻜﻴﺪه ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻳﻜﻲ از ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎی ﻫﻨﺮی ﻣـﺮدمﭘـﺴﻨﺪ ﺟﺪﻳـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ وﻳـﮋه از ﻧﻈـﺮ ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺧﺮدهﻓﺮﻫﻨﮓﻫﺎ، ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻋﺘﺮاض ﺟﻮاﻧﺎن و ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑـﺰرگ ﻣـﻮرد ﺗﻮﺟـﻪ ﻗـﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ.
ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻲ اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺪﺗﻲ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺑﺮای ﺑﻴﺎن دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎی ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﭘﻴﻮﻧﺪی ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻴﺎن آن و دﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻮاﻧﺎن اﻳﺮاﻧﻲ - ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ- در ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ )ﺗﻬﺮان، ﻛﺮج، ﻣـﺸﻬﺪ، ﺷـﻴﺮاز( وﺟـﻮد دارد.
اﮔﺮﭼﻪ، ﻫﻨﻮز ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎی ﻗـﺎﻃﻌﻲ درﺑـﺎرة راﺑﻄـﺔ ﻃﺒﻘـﻪ اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ، ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘـﻲ در ﻣﻴﺎن ﺟﻮاﻧﺎن ﻃﺒﻘﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﭘﺴﺮان ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ.
در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺗﻼش ﺷـﺪه اﺳـﺖ از ﻣﻨﻈـﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪﺷﻨﺎﺳﻲ ﻫﻨﺮ ﻣﺮدمﭘﺴﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘـﻲ ﺑـﻪﻣﻨﺰﻟـﺔ ﻫﻨـﺮ اﻋﺘـﺮاض ﻧﮕﺮﻳـﺴﺘﻪ ﺷـﻮد و ﺑـﻪ ﻣـﺪد ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲﻫﺎی ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﻬﺮﻫﺎی ﺑﺰرگ اﻳﺮان )ﺗﻬﺮان، ﻣﺸﻬﺪ و ﺷﻴﺮاز( اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻛﺎوﻳـﺪه ﺷـﻮد.
ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻣﺎ از ﺳﻮی ﻣﺮدم و ﻣﺪﻳﺮان ﺷﻬﺮی ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻧـﻮﻋﻲ ﺧﺮاﺑﻜﺎری ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد، از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪﻣﻨﺰﻟﺔ ﺷﻴﻮهای ﺑﺮای ارﺳﺎل ﭘﻴﺎمﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﺷﻜﻠﻲ از ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد.
در ﺻﺪر ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﻧﻮﻋﻲ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ، ﻛﻪ اﻓﺮاد و ﮔـﺮوهﻫـﺎی ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ، ﻣﻲﺗﻮان از اﺳـﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﻴﺘـﻲ ﭼﻮﻧـﺎن اﺑـﺰاری ﺑـﺮای ﺑـﺴﻂ و ﮔﺴﺘﺮش دﻳﺪﮔﺎهﻫﺎﻳﺸﺎن ﻳﺎد ﻛﺮد.
ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ )ﻧﻮﺷﻴﻦ، 5002؛ ﻛـﻮﺛﺮی، 8831( و ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻳﺮاﻧﻲ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺴﻴﺎری از ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺟﻮاﻧـﺎن ﻏـﺮب ﺗﻮﺳـﻂ ﺟﻮاﻧـﺎن اﻳﺮاﻧﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و در ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺟﺪﻳﺪ و در ﺷﺮاﻳﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﺪﻳﺪی ﺑـﻪ ﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ.