چکیده:
از جمله وجوه اعجاز قرآن، پیش گویی های تاریخی آن است. آیات ابتدایی سوره روم از معروف ترین پیش گویی های قرآن کریم است. با این حال، این آیات بر اساس قول مشهور، قول غیرمشهور و روایت کتاب الکافی، دارای سه نوع قرائت است که مبتنی بر هر کدام از آنها، تفسیر آیات نیز تغییر می کند. این مقاله به روش «توصیفی و تحلیلی» به ارزیابی تاریخی این پیش گویی پرداخته و راه کارهای جمع بین این تفاسیر را تعیین کرده است نتیجه این پژوهش نشان می دهد اشکالاتی که بر تفسیر مشهور گرفته شده از اعتبار کافی برخوردار نیست. همچنین در صورت حل اشکالات وارد بر توجیه تاویلی بودن روایت کتاب الکافی، می توان بین تفسیر مشهور به عنوان ظاهر آیه و این روایت و تفسیر غیرمشهور به عنوان تاویل آیه جمع بست. در نهایت، حتی در فرضی که این سه دسته تفسیر با همدیگر قابل جمع نباشند، هر یک متضمن یک پیش گویی است که به وقوع پیوسته و خود دلیل قاطعی بر اثبات اعجاز قرآن است.
خلاصه ماشینی:
"مرحوم طبرسی نیز مینویسد: «ابوعبدالله حافظ به اسناد خود، از ابنعباس در تفسیر آیة شریفه «الم غلبت الروم» روایت کرده است که سپاه فارس با رومیان به جنگ پرداخته و پیروز شد و پس از چند سال رومیان بر آنان پیروز گردیدند و آنان را از سرزمین خود بیرون کردند و در همان هنگام بود که پیامبر( و مسلمانان با سپاه مشرکان مکه مواجه بوده و- جنگ سختی بین آنان در گرفته بود- اما خداوند سپاه اسلام را بر بتپرستان مکه پیروز ساخت؛ همانگونه که سپاه اهل کتاب روم را بر فارسیان- که در آن وقت آتشپرست بودند- غالب گردانید.
ازاینرو، قائلان به این تفسیر باید به این سؤال پاسخ دهند که چرا در تاریخ، نقلی مبنی بر دیدگاه آنان وجود ندارد؟ در عین حال، این قرائت در صورت تأیید، دارای مؤیداتی نیز هست؛ زیرا تطبیق تاریخی ظاهر آیه به راحتی صورت میگیرد و با متن آیات هماهنگی بهتری دارد؛ یعنی هم دقیقا مشخص است که مراد از غلبه کردن و مغلوب شدن رومیان چه زمانی است؛ یعنی جنگ موته که در سال 8 ه واقع شد (واقدی، 1418ق، ج2، ص 97)، و هم شکست رومیان توسط مسلمانان دقیقا روشن است که با گشودن بیتالمقدس در رجب سال 16ه توسط عمر صورت گرفت، و هم اینکه وعدة خدا و همچنین شادی مؤمنان توجیه بهتری پیدا میکند؛ یعنی شادی مؤمنان به خاطر پیروزی خودشان است، نه پیروزی قومی دیگر."